Dieffenbachstrasse

Sidan byrjinga av september har underteikna og sambuaren min, Ingvild, budd i Dieffenbachstrasse 18 i bydelen Kreuzberg. Eit bilete av gata, rett nok utan fortauslivet, finn de her.

Leilegheita vi bur i, er på 90 kvadratmeter, har tre rom pluss kjøkken, og ligg i andre etasje på i eit borgarskapshus frå 1900. Det er 3,5 meter under taket, og i dei to stovene er der flotte takmåleri og gipsfigurar. Ikkje sjeldan grip eg meg sjølv i å sitje og sjå opp i taket. Når eg grip meg i det, tenkjer eg ofte på sjølve romma i leilegheita, at veggane er kvite, nokon vil seie nakne, men at det ikkje gjer noko når det er bilete på taket. I rom som har ei rad med bilete på veggen, så er jo taket gjerne kvitt, men då vert det ikkje oppfatta som nake, og kvifor skal det då vere nake når heile taket er eit bilete? Slik kan ein sitje og tenkje medan tida går, i alle fall av og til. Det var elles ein glasmeister som hadde leilegheita fyrst, fortel han vi leiger hos. Glasmeisteren hadde tydelegvis glasverkstad i bakgarden der syklane og bossdunkane no står, for det står ”Glaserei” framføre inngangsdøra. Han må ha gjort gode pengar, og det må ha vore ei flott leilegheit, med taket, farga blyvindauge i to rom og ein enorm kakkelomn i jugendstil. Diverre har vedlikehaldet etterpå vore så som så; det heng nok saman med at denne leilegheita til liks med andre leilegheiter i Berlin vert leigde og ikkje er eigde av den som bur her. I Berlin er der dessutan reglar for kor høg leiga kan vere. Vel, nok om det. Det gir i alle fall ei luftig kjensle for postdoktoren å gå rundt i leilegheita, evt. ut på altanen der han kan sjå ut over Dieffenbachstrasse.

Dieffenbachstrasse er, til liks med mange gater i Berlin, ein allé. Der er lauvtre på kvar side. Når ein er inne i leilegheita og ser ut, får ein kjensla av å vere i ein skog. Berlin er i det heile ein grøn by, og området kring Dieffenbachstrasse, Graefekiez, er av dei mest grøne, samtidig som det jo er midt i byen.

Dieffenbachstrasse er i det heile tiltalande. Ikkje utan grunn er det i denne gata heile 10 kafear, dei fleste med uterestaurasjon, i tillegg er her butikk, grønsakhandel, apotek, vinhandel, kopibutikk, bakeri, aviskiosk etc. I sidegatene er det òg restaurantar, småbutikkar, internettkafear, pizzabakeri og den beste falafelmakaren i byen. Fartsdemparar og breie fortau skaper ei god og avslappa stemning for å arbeide og for å gå turar.

Ikkje så rart då at hovudpersonen i Dag Solstads roman ”16.07.41” gjekk turar her. Dieffenbachstrasse er faktisk nemnd to gonger i ”16.07.41” (rett nok med ei feilskriving, dvs. med berre ein ”f”).

Fyrste gongen er rett banal. På side 63 (i fyrsteutgåva) diskuterer hovudpersonen namnet Grimmstrasse, gata burde eigenleg ha heitt ”Grimms damm”, skriv han, av di gata er delt i to med ei grøn stripe i midten (slik alle damm-ar er, t.d. Kurfürstendamm), og i den samanhengen nemner han òg at Grimmstrasse til liks med Dieffenbachstrasse er utstyrt med ei mengde kafear av langt meir moderne fasong enn dei i nabolaget til hovudpersonen (Maybachufer 8).

Andre gonger er meir interessant, på s. 131. Det var dagen før hovudpersonen, dvs. Dag Solstad, skulle til Lillehammer og halde eit føredrag. Alt var klappa og klart, og Dag Solstad tok då ein tur langs Landwehrkanal, slik vi ofte har gjort; no ville han anstrenge seg for å få med seg alt han såg, og ikkje falle i eigne tankar slik han, og fleire andre, har ein tendens til å gjere. Hovudpersonen gjekk då bort til Admiralbrücke, der det ofte sit folk og nyt sola, slik vi ofte har gjort, ned Grimmstasse og inn Dieffenbachstrasse. Fyrst gjekk han på venstre sida der folk sat på utekafear og slikka sol, men det vart for varmt, og han for over på andre sida, dvs. på den sida vi bur, skuggesida, og der kom han til ein rammebutikk, som er ikkje så langt frå vår inngang, men akkurat før han gjorde det, kom det mot honom ein mann, ein tyskar i 40-årsalderen, og hovudpersonen ”kjente en plutselig, og voldsom, lede”. Korleis kunne det mennesket halde ut seg sjølv? ”Jeg tenkte idet jeg så denne mannen komme imot meg på et fortau i Dieffenbachstrasse at hadde det vært meg, så ville jeg umiddelbart ha brutt sammen, i gråt og fortvilelse, innesperret som jeg da ville ha vært i denne kroppen, som ville ha vært meg.” Det var visstnok ingen dvask person, og sjølv om det var ein vital 30-åring på sykkel, så ville det ikkje ha vore noko betre: ”Livet ville da ha fortont seg meningsløst i all sin banalitet.” Nettopp det siste momentet er verdt å tenkje på for ein vital og viril postdoktor i 30-åra som ofte syklar opp og ned Dieffenbachstrasse, og som sikkert kunne ha vore teken for å vere ein tysk syklist.

Eg las Solstads bok då ho kom ut i 2002, og då tenkte eg naturlegvis ikkje på dei lokale stadene i Berlin. Eg var fascinert av dei, og las Finn Tveito sin interessante analyse av dei i ”Norsk litterær årbok”, men ikkje noko meir. Etter at foreldra til Ingvild hadde vore på besøk, og hadde teke med seg boka, kunne eg så lese henne igjen, og då fekk ho brått ein ny funksjon, som reisebok over Kreuzberg. Her og der er nokre unøyaktige ting, t.d. det med den manglande f-en, men alt stemmer elles, t.d. finst den brune kneipa ”Oase” i Hobrechstrasse, har ikkje vore inne, men sykla forbi, eller rettare sagt, eg trilla sykkelen forbi medan eg kasta blikk inn i lokalet. (Å gå inn ville vere for banalt, for ein lever trass alt ikkje eit liv etter ein roman, eller kva?) Kafeen ”Vienna Art Café” har eg derimot ikkje funne enno. Den kan ha vorte lagd ned.

Dieffenbachstrasse kjem forresten av ein kirurg, Johann Dieffenbach. Gata som går på tvers, Graefestrasse, er oppkalla etter ein kirurg. Altså typiske representantar for det høgare borgarskapet som busette seg i dette området kring 1900. Men vi har òg tre filologar her gjennom Grimmstrasse, Böeckstrasse og Boppstrasse.

I dag er Grafekiez busett av slike som røyster på partiet Dei Grøne; kandidaten frå Dei Grøne fekk femti prosent av direkterøystene i området. Altså eit lågare mellomklassemiljø med raddistendensar.